Qidirish

01:32 / 2023-01-19 455 0 Мақолалар

Ўзбекистон–Сингапур: Икки мамлакат ўртасидаги 26 йиллик муносабатлар ҳақида нималар маълум?

1997 йилда дипломатик муносабатлар ўрнатилганидан буён Ўзбекистон ва Сингапур ўртасида мустаҳкам сиёсий ва иқтисодий шериклик ва ўзаро ишончли муносабатлар ўрнатилди. Дарҳақиқат кейинги йилларда икки мамлакат ўртасида барча асосий йўналишларда ўзаро ҳамкорлик динамикаси барқарор ўсиб бормоқда.

world-news

Томонлар ўртасида юқори даражадаги сиёсий алоқалар Ўзбекистон ва Сингапур Президентларининг мунтазам равишда хабар алмашишлари орқали қўллаб-қувватланмоқда.

2007 йилдан буён Ўзбекистон Республикасининг Сингапурдаги элчихонаси фаолият кўрсатмоқда. Сўнгги йилларда мамлакатлар ўртасида юқори даражадаги алоқалар фаоллашди.

2022 йилнинг 8 июнь куни Бош вазир ўринбосари – Инвестициялар ва ташқи савдо вазири (ҳозирда Президент администрацияси раҳбари) Сардор Умурзоқов Сингапур Бош вазири ўринбосари – Молия вазири Хен Сви Кит ва Савдо ва саноат бўйича катта давлат вазири Ко По Кун билан онлайн музокаралар ўтказди. 2022 йил сентябрь ойида БМТ Бош Ассамблеяси доирасида икки давлат ташқи ишлар вазирлари ўртасида музокаралар бўлиб ўтди.

Бугунги кунда Ўзбекистон ва Сингапур таълим ва фан соҳасида ўзаро ҳамкорликнинг муваффақиятли тажрибаси тўпланган, олий таълим муассасалари ўртасида тўғридан-тўғри алоқалар йўлга қўйилган.

2008 йилдан бошлаб Тошкентда Сингапур Менежментни Ривожлантириш Институти (МДИС) фаолият кўрсатиб келмоқда, у ерда «Банк иши», «Бизнес менежменти», «Туризм» ва «Бизнесда замонавий ИТ» йўналишлари бўйича ўқитиш олиб борилади.

2021 йил 26 октябрда Тошкент технология, менежмент ва коммуникациялар институти (ТММ) – ТМC академиясининг Сингапурдаги филиали очилди. Келишувга кўра, Тошкентдаги ТМC умумий даромаднинг 1 фоизини БМТнинг Оролбўйи минтақаси учун инсон хавфсизлиги бўйича кўп шериклик мақсадли жамғармасига ўтказади.

2022 йил 22 октябрда иккинчи ТМС кампусининг очилиши бўлиб ўтди. Талабалар сони 2021 йилда 12,5 баробар ошди - 2022 йилда эса 400 киши билан 5 минг кишини ташкил қилди.

Таълим соҳаси Ўзбекистон-Сингапур ҳамкорлигининг истиқболли йўналишларидан биридир. Ушбу йўналишда Сингапур ва Ўзбекистон ўртасидаги таълим соҳасидаги ўзгаришлар кўзга кўринарли даражада.

Сингапурнинг «Six Clouds» компаниясининг инглиз тилини ўрганиш бўйича интерактив онлайн дастури Қорақалпоғистон Республикасининг 300 та мактаби (2021 йил апрелдан 2021 йил декабригача), шунингдек, Ўзбекистон Республикасининг 14 та Президент мактаби (1 сентябрдан) учун ишга туширилди. 2020 йилдан 2025 йил 31 августгача).

2018 йилда Сингапурнинг «Модерн Монтессори Интернатионал» компанияси ва МДО ўртасида Тошкент шаҳрида «Модерн Монтессори Интернатионал» мактабгача таълим муассасасини ташкил этиш бўйича ўзаро англашув меморандуми имзоланди.

2022 йил 31 январь куни Соғлиқни сақлаш вазирлиги ва Сингапурнинг Нанянг халқаро политехника институти ўртасида «Жамоат саломатлигини бошқариш» дастурини амалга ошириш бўйича ўзаро келишув меморандуми имзоланди.

2022 йил 13-16 декабрь кунлари эса институтда Сингапур давлат фондининг Темасек фонди техник кўмагида 23 нафар республика соғлиқни сақлаш шифокорлари малака ошириш курслари ўтказилди.

Бундан ташқари, 2013 йилдан буён Ўзбекистон вазирлик ва идораларининг 230 дан ортиқ вакиллари Сингапур ҳукумати техник ҳамкорлик дастури (СПС) доирасида малака ошириш курсларини тамомлади.

2022 йилнинг 7-15 ноябрь кунлари Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат хизматини ривожлантириш агентлиги (АРГОС) мутахассиси Сингапурда «Менежмент соҳасида етакчилар» 14 ўқув дастурида иштирок этишди.

2018 йилда Сингапур фуқаролари учун 30 кунлик муддатга визасиз режим жорий этилди. 2018 йилда Ўзбекистонга 1782 нафар Сингапур фуқароси келган бўлса, 2019 йилда – 1820 нафар (+102,3%), 2020 йилда - 141 киши, 2021 йилда - 92 киши, 2022 йилнинг 9 ойида - 353 киши.

Сингапур ва Ўзбекистон деярли барча соҳаларда ҳамкорликни йўлга қўйиш учун фойдаланиб улгурилмаган улкан салоҳиятга эгадир, айниқса савдо-иқтисодий ва инвестицион соҳаларда.

2007 йилда имзоланган «Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати ва Сингапур Республикаси Ҳукумати ўртасида иқтисодий ва гуманитар ҳамкорликнинг асосий йўналишлари тўғрисида»ги Битимнинг 3-моддасига мувофиқ ўзаро савдода энг қулай давлат режими белгиланди.

2021 йилда ўзаро товар айирбошлаш ҳажми 179,2 миллион долларни (+42,6 фоиз) ташкил этди, жумладан: экспорт – 104 миллион доллар (+79,3 фоиз), импорт – 75,2 миллион доллар (+11,2 фоиз).

2022 йилда бу кўрсаткич 142,7 млн долларни (-20%), жумладан экспорт 104,8 млн долларни (+0,01%), импорт 37,9 млн долларни (-49%) ташкил этди.

Экспортнинг асосини: қора металлар ва улардан тайёрланган буюмлар (69,6%), қурилиш материаллари (5,5%), хизматлар (17,9%) ва бошқалар.

Импортнинг асосини: хизматлар (77,9%), каучук, каучук ва улардан тайёрланган буюмлар (8,1%), оптик аппаратлар ва асбоблар (4,9%), механик ускуналар (3,6%), тўқимачилик маҳсулотлари (2,3%) ва бошқалар.

2016-2022 йилларда жами йиғилган Сингапур сармояси 700 миллион долларни ташкил этди.2022 йилда қуйидаги лойиҳаларни амалга ошириш доирасида 38 миллион долларлик инвестициялар ўзлаштирилди, хусусан:

- Сингапурнинг Индорама компанияси томонидан Қўқон суперфосфат заводини модернизация қилиш - 30 миллион доллар;

- Тошкентда Сингапурнинг «ТМC Институте» университетининг иккинчи кампусини очиш - 8 млн.

Асосий инвестиция ҳамкори Индорама корпорацияси бўлиб, 2010 йилдан буён 650 миллион долларлик 3 та инвестиция лойиҳасини амалга оширди.

Шу жумладан:

- «Индорама Қўқон текстиль» – пахта ип ишлаб чиқариш (2010). Инвестициялар ҳажми 240 миллион долларни ташкил этади.

- Ип ва тайёр тўқимачилик маҳсулотлари ишлаб чиқариш бўйича «Индорама Агро» тўқимачилик кластери (Қашқадарё ва Сирдарё вилоятлари) (2018 йил). Инвестициялар ҳажми 340 миллион долларни ташкил этади.

Қўқон суперфосфат ва аммиак ишлаб чиқарувчи суперфосфат заводини хусусийлаштириш (2019 йил). Инвестициялар ҳажми 67 миллион долларни ташкил этади, қуввати йилига 640 минг тоннани (100 минг тоннадан) оширади.

Сингапурлик ҳамкорлар билан биргаликда умумий қиймати 4 миллиард доллардан ортиқ бўлган 15 та янги инвестиция лойиҳалари рўйхати тузилди, жумладан: Индорама корпорацияси билан 1 миллиард доллар:

карбамид (600 минг тоннагача), аммиак (660 минг тонна), аммиакли селитра (700 минг тонна) ишлаб чиқаришни кўпайтириш ҳисобига «Фарғонаазот» АЖни модернизация қилиш – 500 миллион доллар;

Қизилқум фосфорит комбинати ва Деҳқонобод калийли ўғитлар заводини хусусийлаштириш – 360 миллион доллар;

Индорама Қўқон» кимё корхонаси қувватларини кенгайтириш (ИИ босқич) - 50 миллион доллар;

синтетик газламалар ишлаб чиқаришни ташкил этиш орқали Индорама корпорациясининг ишлаб чиқариш қувватларини кенгайтириш (саноатга киритилган инвестициялар ҳажми 400 миллион доллардан ошди) - 40 миллион доллар.

лазерли текислаш майдонларини 2024 йилга бориб 10 минг гектардан 45 минг гектарга ва 2026 йилга келиб 60 минг гектарга етказиш — 50 миллион доллар;

- қўшма инвестиция фондини ташкил этиш Франклин Темплетон компанияси билан давлат компанияларига камида 1 миллиард доллар жалб қилиш (Навоий ва Тўрақўрғон ИEС, Дори-Дармон ва бошқалар);

СПГ Интернатионал билан биргаликда устувор лойиҳаларга тўғридан-тўғри инвестицияларни жалб қилиш учун Ўзбекистон-Сингапур инвестиция компаниясини ташкил этиш - 500 миллион доллар;

- қўшма Дизайн марказини яратиш ва Меинҳардт Гроуп билан инфратузилма ва саноат лойиҳаларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш (ювиш воситалари учун алкилбензол (231 миллион доллар) ва каустик сода (220 миллион доллар) ишлаб чиқариш), Янги Тошкент қурилишининг биринчи босқичи учун инфратузилмани ривожлантириш бўйича 1,5 миллиард долларлик инжиниринг» ( 1 млрд доллар), Тошкент вилоятида иммунобиологик препаратлар ишлаб чиқарувчи фармацевтика корхонасини ташкил этиш (49 млн доллар).

2022 йил 1 декабрь ҳолатига кўра, Ўзбекистонда цингапурлик инвесторлар иштирокида ташкил этилган 105 та корхона (+12) (шундан 44 таси қўшма корхона ва 61 таси якка тартибдаги тадбиркорлар) фаолият юритмоқда.

Асосий фаолият соҳалари электротехника, тўқимачилик фаолияти соҳалари: озиқ-овқат саноати, таълим, савдо, муҳандислик ва бошқалар.

Ўзбекистонда амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотлар барча соҳаларда ўзаро манфаатли Ўзбекистон-Сингапур ҳамкорлигини ривожлантириш учун қўшимча шарт-шароитлар яратмоқда.

Кенг кўламли ислоҳотлар ва ўзгаришлар икки давлат ўртасидаги мустаҳкам дўстлик ва дипломатик муносабатларни ривожлантиришда дастури амал бўлиб хизмат қилади.

Шуни ҳам қўшимча қилиш жоизки, Президент Шавкат Мирзиёевнинг Сингапурга ташрифида делегациялар раҳбарлари ҳузурида икки мамлакат ҳукуматлари, вазирлик ва идоралари даражасида Ўзбекистон-Сингапур ҳамкорлигини янада кенгайтиришга қаратилган 8 та ҳужжат алмашилди.

Хусусан, таълим, транспорт, соғлиқни сақлаш, кадрлар, шу жумладан давлат хизматчиларини тайёрлаш соҳаларида ҳамкорлик тўғрисида битимлар қабул қилинди.

Шунингдек, савдо-иқтисодий шериклик ҳамда икки мамлакат прокуратуралари ўртасидаги ҳамкорлик бўйича келишувларга эришилган.

Ҳусанжон Ғанихонов

Изоҳлар 0

Фикр билдириш