title

Конституция (50-модда): давлат барчага бепул умумий ўрта таълимни кафолатлайди. “Таълим тўғрисида”ги қонун: молиялаштириш давлат бюджети ҳисобидан амалга оширилиши шарт.

Вазирлар Маҳкамаси қарори (2021): ота-оналардан пул йиғиш қатъиян ман этилади. Бир сўз билан айтганда, давлат барча асосий инфратузилмаларни таъминлаб бериши керак.

Мактабларда “синф фонди”, “таъмир фонди”, “ойна фонди” деган баҳоналар билан пул йиғиш ҳали ҳам давом этмоқда. Фарғона шаҳри 8-мактаб мисоли: болалар стулсиз, пардасиз қолган. Маъмуриятнинг тайёр жавоби эса битта – “ота-оналар пул йиғсин”.

Миллиардлаб маблағлар ажратилаётганига қарамай, натижада ота-оналар қўшимча харажатга мажбур бўляпти. Давлат органлари ўз мажбуриятини бажармаяпти. Фуқаролар солиқ тўлаяпти, қонунга амал қилаяпти, аммо давлат томонидан кафолатланган хизмат бепул ва сифатли таълим тўлиқ таъминланмаяпти.

Назорат органлари суст ишлаяпти. Қонун ва қарорлар бор, аммо ижроси йўқ. Бу тизимнинг асосий муаммоси. Кузатув кенгашлари фақат қоғозда мавжуд, амалда эса улар жамоатчилик манфаатини ҳимоя қилолмаяпти.

Фуқаролар ўз бурчини бажаришда солиқ тўлаш, фарзандини мактабга юборишда масъулиятли. Давлат эса ўз бурчини таълимни бепул ва тўлиқ таъминлашни бажармаяпти. Бу эса ижтимоий шартномани бузиш демакдир.

Миллиардлаб маблағлар йўналтирилмоқда, лекин уларнинг шаффофлиги ва ҳисобдорлиги таъминланмаяпти. Назорат органлари фаолиятини кучайтириш – улар ҳақиқий жавобгарликка тортилиши шарт.

Жамоатчилик назоратини кучайтириш – ота-оналар ва маҳаллий кенгашлар маблағ сарфини очиқ назорат қилиши лозим. Шаффоф ҳисобот тизими – ҳар бир мактабга ажратилган маблағлар ҳақида онлайн маълумотлар очиқ бўлиши шарт.

Ота-оналарнинг ҳуқуқий ҳушёрлиги – мажбурий йиғимларга қарши туриш ва қонуний йўл билан шикоят қилиш зарур. Давлат қонун олдида ўз мажбуриятини бажармаса, фуқаролар давлатга ишончи йўқолади.

Фуқаро бурчини адо этяпти, аммо давлат томонидан бурч бажарилмаяпти бу энг катта адолатсизлик. Агар бу тизим ўзгармаса, фарзандларимиз қонунга ишонмасдан, “пул йиғим” орқали масала ҳал бўлади деган хулосага келади.