So`ngi yangiliklar
“Oʻqituvchilarga imtiyozli avtokredit orqali avtomobillarni sotishga tayyormiz” – “Oʻzavtosanoat”
Aydar–Arnasoy koʻllar tizimi – kimning tizginida?
SSP raisi oʻrinbosari Nodira Shotursunova Namanganda faol va tashabbuskor ayol tadbirkorlar bilan uchrashdi
Storitelling va mutolaaning inson rivojidagi oʻrni...
Parlamentda Nukus voqealari bo‘yicha tuzilgan komissiya axboroti tinglandi
Navoiyga Mongoliyadan 1000 boshga yaqin Bayat zotiga mansub qo‘ylar olib kelindi
Faollar aytayotgan “iqtidor” egasi oddiy “Virtual valyutachi” boʻlgan...
Rustam Minnixanov boshchiligidagi Tatariston delegatsiyasi Navoiy viloyatiga tashrif buyurdi
Oʻzbekiston–Singapur: Ikki mamlakat oʻrtasidagi 26 yillik munosabatlar haqida nimalar maʼlum?
1997-yilda diplomatik munosabatlar oʻrnatilganidan buyon Oʻzbekiston va Singapur oʻrtasida mustahkam siyosiy va iqtisodiy sheriklik va oʻzaro ishonchli munosabatlar oʻrnatildi. Darhaqiqat keyingi yillarda ikki mamlakat oʻrtasida barcha asosiy yoʻnalishlarda oʻzaro hamkorlik dinamikasi barqaror oʻsib bormoqda.
Tomonlar oʻrtasida yuqori darajadagi siyosiy aloqalar Oʻzbekiston va Singapur Prezidentlarining muntazam ravishda xabar almashishlari orqali qoʻllab-quvvatlanmoqda.
2007-yildan buyon Oʻzbekiston Respublikasining Singapurdagi elchixonasi faoliyat koʻrsatmoqda. Soʻnggi yillarda mamlakatlar oʻrtasida yuqori darajadagi aloqalar faollashdi.
2022-yilning 8-iyun kuni Bosh vazir oʻrinbosari – Investitsiyalar va tashqi savdo vaziri (hozirda Prezident administratsiyasi rahbari) Sardor Umurzoqov Singapur Bosh vaziri oʻrinbosari – Moliya vaziri Xen Svi Kit va Savdo va sanoat boʻyicha katta davlat vaziri Ko Po Kun bilan onlayn muzokaralar oʻtkazdi. 2022-yil sentyabr oyida BMT Bosh Assambleyasi doirasida ikki davlat tashqi ishlar vazirlari oʻrtasida muzokaralar boʻlib oʻtdi.
Bugungi kunda Oʻzbekiston va Singapur taʼlim va fan sohasida oʻzaro hamkorlikning muvaffaqiyatli tajribasi toʻplangan, oliy taʼlim muassasalari oʻrtasida toʻgʻridan-toʻgʻri aloqalar yoʻlga qoʻyilgan.
2008-yildan boshlab Toshkentda Singapur Menejmentni Rivojlantirish Instituti (MDIS) faoliyat koʻrsatib kelmoqda, u yerda “Bank ishi”, “Biznes menejmenti”, “Turizm” va “Biznesda zamonaviy IT” yoʻnalishlari boʻyicha oʻqitish olib boriladi.
2021-yil 26-oktyabrda Toshkent texnologiya, menejment va kommunikatsiyalar instituti (TMM) – TMC akademiyasining Singapurdagi filiali ochildi. Kelishuvga koʻra, Toshkentdagi TMC umumiy daromadning 1 foizini BMTning Orolboʻyi mintaqasi uchun inson xavfsizligi boʻyicha koʻp sheriklik maqsadli jamgʻarmasiga oʻtkazadi.
2022-yil 22-oktyabrda ikkinchi TMS kampusining ochilishi boʻlib oʻtdi. Talabalar soni 2021-yilda 12,5 barobar oshdi - 2022-yilda esa 400 kishi bilan 5 ming kishini tashkil qildi.
Taʼlim sohasi Oʻzbekiston-Singapur hamkorligining istiqbolli yoʻnalishlaridan biridir. Ushbu yoʻnalishda Singapur va Oʻzbekiston oʻrtasidagi taʼlim sohasidagi oʻzgarishlar koʻzga koʻrinarli darajada.
Singapurning “Six Clouds” kompaniyasining ingliz tilini oʻrganish boʻyicha interaktiv onlayn dasturi Qoraqalpogʻiston Respublikasining 300 ta maktabi (2021-yil apreldan 2021-yil dekabrigacha), shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasining 14 ta Prezident maktabi (1-sentyabrdan) uchun ishga tushirildi. 2020-yildan 2025-yil 31-avgustgacha).
2018-yilda Singapurning “Modern Montessori International” kompaniyasi va MDO oʻrtasida Toshkent shahrida “Modern Montessori International” maktabgacha taʼlim muassasasini tashkil etish boʻyicha oʻzaro anglashuv memorandumi imzolandi.
2022-yil 31-yanvar kuni Sogʻliqni saqlash vazirligi va Singapurning Nanyang xalqaro politexnika instituti oʻrtasida “Jamoat salomatligini boshqarish” dasturini amalga oshirish boʻyicha oʻzaro kelishuv memorandumi imzolandi.
2022-yil 13-16-dekabr kunlari esa institutda Singapur davlat fondining Temasek fondi texnik koʻmagida 23 nafar respublika sogʻliqni saqlash shifokorlari malaka oshirish kurslari oʻtkazildi.
Bundan tashqari, 2013-yildan buyon Oʻzbekiston vazirlik va idoralarining 230 dan ortiq vakillari Singapur hukumati texnik hamkorlik dasturi (SPS) doirasida malaka oshirish kurslarini tamomladi.
2022-yilning 7-15-noyabr kunlari Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat xizmatini rivojlantirish agentligi (ARGOS) mutaxassisi Singapurda “Menejment sohasida yetakchilar” 14 oʻquv dasturida ishtirok etishdi.
2018-yilda Singapur fuqarolari uchun 30 kunlik muddatga vizasiz rejim joriy etildi. 2018-yilda Oʻzbekistonga 1782 nafar Singapur fuqarosi kelgan boʻlsa, 2019-yilda – 1820 nafar (+102,3%), 2020-yilda - 141 kishi, 2021-yilda - 92 kishi, 2022-yilning 9 oyida - 353 kishi.
Singapur va Oʻzbekiston deyarli barcha sohalarda hamkorlikni yoʻlga qoʻyish uchun foydalanib ulgurilmagan ulkan salohiyatga egadir, ayniqsa savdo-iqtisodiy va investitsion sohalarda.
2007-yilda imzolangan “Oʻzbekiston Respublikasi Hukumati va Singapur Respublikasi Hukumati oʻrtasida iqtisodiy va gumanitar hamkorlikning asosiy yoʻnalishlari toʻgʻrisida”gi Bitimning 3-moddasiga muvofiq oʻzaro savdoda eng qulay davlat rejimi belgilandi.
2021-yilda oʻzaro tovar ayirboshlash hajmi 179,2 million dollarni (+42,6 foiz) tashkil etdi, jumladan: eksport – 104 million dollar (+79,3 foiz), import – 75,2 million dollar (+11,2 foiz).
2022-yilda bu koʻrsatkich 142,7 mln dollarni (-20%), jumladan eksport 104,8 mln dollarni (+0,01%), import 37,9 mln dollarni (-49%) tashkil etdi.
Eksportning asosini: qora metallar va ulardan tayyorlangan buyumlar (69,6%), qurilish materiallari (5,5%), xizmatlar (17,9%) va boshqalar.
Importning asosini: xizmatlar (77,9%), kauchuk, kauchuk va ulardan tayyorlangan buyumlar (8,1%), optik apparatlar va asboblar (4,9%), mexanik uskunalar (3,6%), toʻqimachilik mahsulotlari (2,3%) va boshqalar.
2016-2022-yillarda jami yigʻilgan Singapur sarmoyasi 700 million dollarni tashkil etdi.2022-yilda quyidagi loyihalarni amalga oshirish doirasida 38 million dollarlik investitsiyalar oʻzlashtirildi, xususan:
- Singapurning Indorama kompaniyasi tomonidan Qoʻqon superfosfat zavodini modernizatsiya qilish - 30 million dollar;
- Toshkentda Singapurning “TMC Institute” universitetining ikkinchi kampusini ochish - 8 mln.
Asosiy investitsiya hamkori Indorama korporatsiyasi boʻlib, 2010-yildan buyon 650 million dollarlik 3 ta investitsiya loyihasini amalga oshirdi.
Shu jumladan:
- “Indorama Qoʻqon tekstil” – paxta ip ishlab chiqarish (2010). Investitsiyalar hajmi 240 million dollarni tashkil etadi.
- Ip va tayyor toʻqimachilik mahsulotlari ishlab chiqarish boʻyicha “Indorama Agro” toʻqimachilik klasteri (Qashqadaryo va Sirdaryo viloyatlari) (2018-yil). Investitsiyalar hajmi 340 million dollarni tashkil etadi.
Qoʻqon superfosfat va ammiak ishlab chiqaruvchi superfosfat zavodini xususiylashtirish (2019-yil). Investitsiyalar hajmi 67 million dollarni tashkil etadi, quvvati yiliga 640 ming tonnani (100 ming tonnadan) oshiradi.
Singapurlik hamkorlar bilan birgalikda umumiy qiymati 4 milliard dollardan ortiq boʻlgan 15 ta yangi investitsiya loyihalari roʻyxati tuzildi, jumladan: Indorama korporatsiyasi bilan 1 milliard dollar:
karbamid (600 ming tonnagacha), ammiak (660 ming tonna), ammiakli selitra (700 ming tonna) ishlab chiqarishni koʻpaytirish hisobiga “Fargʻonaazot” AJni modernizatsiya qilish – 500 million dollar;
Qizilqum fosforit kombinati va Dehqonobod kaliyli oʻgʻitlar zavodini xususiylashtirish – 360 million dollar;
“Indorama Qoʻqon kimyo” korxonasi quvvatlarini kengaytirish (II bosqich) - 50 million dollar;
sintetik gazlamalar ishlab chiqarishni tashkil etish orqali Indorama korporatsiyasining ishlab chiqarish quvvatlarini kengaytirish (sanoatga kiritilgan investitsiyalar hajmi 400 million dollardan oshdi) - 40 million dollar.
lazerli tekislash maydonlarini 2024-yilga borib 10 ming gektardan 45 ming gektarga va 2026-yilga kelib 60 ming gektarga yetkazish — 50 million dollar;
- qoʻshma investitsiya fondini tashkil etish Franklin Templeton kompaniyasi bilan davlat kompaniyalariga kamida 1 milliard dollar jalb qilish (Navoiy va Toʻraqoʻrgʻon IES, Dori-Darmon va boshqalar);
SPG International bilan birgalikda ustuvor loyihalarga toʻgʻridan-toʻgʻri investitsiyalarni jalb qilish uchun Oʻzbekiston-Singapur investitsiya kompaniyasini tashkil etish - 500 million dollar;
- qoʻshma Dizayn markazini yaratish va Meinhardt Group bilan infratuzilma va sanoat loyihalarini ishlab chiqish va amalga oshirish (yuvish vositalari uchun alkilbenzol (231 million dollar) va kaustik soda (220 million dollar) ishlab chiqarish), Yangi Toshkent qurilishining birinchi bosqichi uchun infratuzilmani rivojlantirish boʻyicha 1,5 milliard dollarlik injiniring» ( 1 mlrd dollar), Toshkent viloyatida immunobiologik preparatlar ishlab chiqaruvchi farmatsevtika korxonasini tashkil etish (49 mln dollar).
2022-yil 1-dekabr holatiga koʻra, Oʻzbekistonda singapurlik investorlar ishtirokida tashkil etilgan 105 ta korxona (+12) (shundan 44 tasi qoʻshma korxona va 61 tasi yakka tartibdagi tadbirkorlar) faoliyat yuritmoqda.
Asosiy faoliyat sohalari elektrotexnika, toʻqimachilik faoliyati sohalari: oziq-ovqat sanoati, taʼlim, savdo, muhandislik va boshqalar.
Oʻzbekistonda amalga oshirilayotgan keng koʻlamli islohotlar barcha sohalarda oʻzaro manfaatli Oʻzbekiston-Singapur hamkorligini rivojlantirish uchun qoʻshimcha shart-sharoitlar yaratmoqda.
Keng koʻlamli islohotlar va oʻzgarishlar ikki davlat oʻrtasidagi mustahkam doʻstlik va diplomatik munosabatlarni rivojlantirishda dasturi amal boʻlib xizmat qiladi.
Shuni ham qoʻshimcha qilish joizki, Prezident Shavkat Mirziyoyevning Singapurga tashrifida delegatsiyalar rahbarlari huzurida ikki mamlakat hukumatlari, vazirlik va idoralari darajasida Oʻzbekiston-Singapur hamkorligini yanada kengaytirishga qaratilgan 8 ta hujjat almashildi.
Xususan, taʼlim, transport, sogʻliqni saqlash, kadrlar, shu jumladan davlat xizmatchilarini tayyorlash sohalarida hamkorlik toʻgʻrisida bitimlar qabul qilindi.
Shuningdek, savdo-iqtisodiy sheriklik hamda ikki mamlakat prokuraturalari oʻrtasidagi hamkorlik boʻyicha kelishuvlarga erishilgan.
Husanjon Gʻanixonov
