title

Измирнинг машҳур шаҳарларидан бири бўлган Фоча тарихий ва табиий гўзалликларнинг учрашиш нуқтасидир. Ушбу ҳудуд икки қисмга бўлинган: Эски ва Янги Фоча. Эски Фоча тарихи антик даврларга, Янги Фоча тарихи эса XIV асрга бориб тақалади.

Қадимги Фоча: унинг тарихий тузилиши ва жозибаси

Фочанинг эски номи “Phokaia” (баъзи манбаларга кўра Phocaea) бўлиб, у қадимги юнонча “phoke” сўзидан олинган ва “тюлень” деган маънони англатади. Ҳудудда тюленьлар яшагани учун туманга шундай ном берилган. Бугунги кунда ҳам Фочанинг кўплаб ҳудудларида, айниқса Сирен қояларида тюленьларни кўриш мумкин.

“Тарих отаси” сифатида танилган Геродотга кўра, Эски Фоча нафақат денгизчиликда, балки муҳандислик соҳасида ҳам катта муваффақиятларга эришган. Улар ўша пайтда 500 йўловчи ва 50 эшкак сиғимига эга тезкор қайиқлардан фойдаланган ҳолда узоқ денгиз саёҳатларига чиқишга муваффақ бўлишган. Ҳатто Италия ва Франция қирғоқларига ҳам етиб боришган.

Бугун кунда Эски Фочанинг энг диққатни тортадиган биринчи жиҳати унинг портидир. Бу жой Фочанинг маркази ҳисобланади. Эски Фочанинг қайси кўчасидан чиқсангиз ҳам, сизни бетакрор мовий сувлар ва оҳиста тебранаётган кичик қайиқлар кутиб олади. Фочанинг мовий денгизларини кашф қилиш учун қайиқ ва яхта саёҳатларига қўшилиш мумкин. Шунингдек, XVI асрга оид шамол тегирмонлари туманнинг ажойиб манзарасини тақдим этади. Бу ерда ҳали тўлиқ очилмаган қадимий театр ҳам бор.

Янги Фоча: мафтункор қирғоқ шаҳарчаси

Янги Фоча тарихи XIV асрга, яъни генуяликларга бориб тақалади. Византияликлар бу жойни генуяликларга ҳадя қилиб беришган ва вақт ўтиши билан у муҳим марказга айланган, чунки у бой алунит заҳирасига эга эди.

Фочанинг тарихий жойлари: ўтмишга саёҳат

Беш дарвоза қалъаси Эски Фочада жойлашган. XI-XII асрда қурилган ушбу қалъа Фоча қалъаси деб ҳам аталган ва XIII асрда генуяликлар томонидан қайта тикланган. Усмонийлар 1538-1539 йилларда қалъани қайта таъмирлаб, миноралар қўшган. “Пҳокаиа шаҳар деворлари” деб номланувчи қалъа деворларининг тарихи анча олдинги даврга, милоддан аввалги 590-580 йилларга тўғри келади. Қалъанинг ичида ионияликларнинг энг қадимги ибодатхоналаридан бири бўлган Афина ибодатхонаси жойлашган. Ушбу ибодатхонада олиб борилган қазишмалар натижасида минтақада биринчи марта тюлень рамзидан бошқа рамзларнинг мавжудлиги аниқланди.

Пҳокаиа қадимий шаҳри

Фочанинг чегаралари илгари Қадимги Пҳокаиа шаҳри сифатида танилган. Архаик даврнинг муҳим марказларидан бири бўлган Қадимги Пҳокаиа шаҳри ҳам денгизчилик нуқтаи назаридан кўзга кўринган жойлардан эди. Бу ердан топилган асарлар орасида Геродот девори, Афина ибодатхонаси, Форс қабри ёдгорлиги ва Кибеле ибодатхонаси каби иншоотларни санаш мумкин.

Фотиҳ масжиди

Фоча нафақат юнонларнинг, балки Усмонийларнинг ҳам изларини топиш мумкин бўлган жойдир. Фоча Усмонийлар ҳудудига киритилганидан кейин Фотиҳ Султон Меҳмет томонидан 1455 йилда қурилган Фотиҳ масжиди минтақадаги турклар томонидан қурилган биринчи муҳим иншоотдир. Исмини Фотиҳ Султон Меҳмет номидан олган ушбу масжид Усмонийлар томонидан Фочада қолган энг қадимги иншоот бўлгани учун ҳам аҳамиятлидир.

Ағалар саройи

Беш дарвоза қалъаси ортида жойлашган Ағалар саройи Отатурк Фочага ташриф буюрганида қолган саройдир. 300 йиллик иншоотнинг фақат бир қисми ҳозирги кунгача сақланиб қолган. Сарой меъморчилиги Сафранболу, Ғарбий Онадўли ва Кайсери уйларида кўп учрайдиган услубга асосланган.

Фочанинг табиий гўзалликлари: Пляжлар ва кўрфазлар

Табиий гўзаллиги билан кўзни қамаштирадиган Фоча, айниқса ёз ойларида муҳташам кўрниши билан барчани лол қолдирмоқда. Шаҳардаги Қадимги Фоча Қорақум пляжи, Сазлижа пляжи, Косово пляжи, Калебурну пляжи, мовий байроқли Янги Фоча жамоат пляжлари саёҳат ихлосмандларининг энг севимли манзилларидан ҳисобланади.

Фочанинг кашф этилишини кутаётган кўрфазларининг жилоси беихтиёр инсонни ўзига мафтун қилади. Чанак кўрфази табиатдан баҳра олишни истаганлар учун ажойиб жой. Чанак кўрфази саёз ва тиниқ денгизи билан эндигина сузишни ўрганаётганлар учун яхши манзил сифатида ажралиб туради. Кўрфазнинг “чанак” (коса) деб аталишининг сабаби шуки, у икки томондан тошлар билан ўралганлиги боис косага ўхшаш шаклга эга.

Эски Фочадан 4 км узоқликда жойлашган Мерсинаки кўрфазида Гувержин оролининг ажойиб манзарасини кўриш мумкин. Мерсинаки кўрфазининг гўзал жиҳатларидан бири шундаки, унинг атрофида бошқа кўплаб пляжлар мавжуд.

Эски Фочадан Янги Фочагача чўзилган қисмида 6 та орол бор. Оролларда табиатнинг беназир гўзаллигига гувоҳ бўлиш мумкин. Орак оролининг соҳиллари узоқ ҳудудга тарқалиб, тошлоқ тузилишга эга. Анжир ороли Фочанинг иккинчи йирик ороли бўлиб, авваллари Ая Ёрги ороли деб аталган. Туркиянинг Ўрта ер денгизидаги ягона тюлень колонияси мавжуд орол ҳисобланади. Учинчи йирик орол Фенер ороли бўлиб, Оғлак ороли сифатида ҳам танилган ва табиат қўйнида тинч дам олишни хоҳловчиларни ўзига тортадиган яна бир манзил.

Метелик ороли Эгей денгизининг табиати ва ҳайвонот олами билан яқиндан танишишни истаганлар учун айни муддаодир. Бу ерда турли хил қушлар ва денгиз тошбақаларини кўриш мумкин. Гувержин оролида эса кўк рангнинг барча турларини учратиш мумкин. Пляж тошли бўлгани учун денгиз пойабзалидан фойдаланиш тавсия қилинади.