Сўнгги янгиликлар
Сторителлинг ва мутолаанинг инсон ривожидаги ўрни...
Парламентда Нукус воқеалари бўйича тузилган комиссия ахбороти тингланди
Навоийга Монголиядан 1000 бошга яқин Баят зотига мансуб қўйлар олиб келинди
Фаоллар айтаётган “иқтидор” эгаси оддий “Виртуал валютачи” бўлган...
Рустам Минниханов бошчилигидаги Татаристон делегацияси Навоий вилоятига ташриф буюрди
Тожикистоннинг Конибодомида яна тўрт кишининг жасадлари топилди. Маҳаллий аҳоли ваҳимада
Таҳлил қилинган давлат харидларида «Давлат харидлари тўғрисида»ги қонуннинг тегишли модда талаблари бузилганлик ҳолатлари аниқланди
Ички аудит хизмати ходимларининг фаолияти самарадорлигини баҳолаш тартиби белгиланди
“Шахсан Президент назоратида” – Азиз Абдуҳакимов Ўзбекистон чўлланишга қарши кураш, қум ва чанг бўронларининг олдини олиш ҳақида
Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазири Азиз Абдуҳакимов чўлланишга қарши кураш Ўзбекистонда ҳукуматнинг устувор вазифаларидан бири эканлигини таъкидлаб, бу ишни Президент Шавкат Мирзиёев шахсан ўзи назорат қилиб боришини маълум қилди.
Вазир шунингдек, Ўзбекистон CRIC-21 саммитида қум ва чанг бўронлари бўйича Самарқанд декларациясини қабул қилишни таклиф қилганини ва бу таклиф мақулланиши тадбирнинг асосий натижаларидан бири бўлишини қайд этган.
Бугун, 15 ноябрь куни Самарқандда Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Чўлланишга қарши кураш тўғрисидаги конвенцияси (CRIC-21 UNCCD) ижросини кўриб чиқиш қўмитасининг 21-сессияси доирасида Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазири Азиз Абдуҳакимов раислигида ялпи мажлис бўлиб ўтди.
Вазирлик матбуот хизматига кўра, мазкур тадбирда Сент-Люсия Қишлоқ хўжалиги, балиқчилик, озиқ-овқат хавфсизлиги ва қишлоқ тараққиёти вазири Алфред Проспер, UNCCD COP15 раиси Ален-Ришар Донваи, Саудия Арабистони Қироллиги атроф-муҳитни муҳофаза қилиш вазири ўринбосари, UNCCD COP 16 янги раиси Усама Иброҳим Фақиҳ, UNCCD ижрочи котиби Иброҳим Тиау, ИҲТ Бош котиби ўринбосари Ҳусейн Авни Бижакли иштирок этган.
Олий даражадаги тадбир доирасида турли мамлакатлар вазирлари ва атроф-муҳит соҳасидаги етакчиларнинг учрашуви ҳамда ҳукуматлар, БМТ агентликлари ва халқаро ташкилотлар вакиллари иштирокида интерактив мулоқот ўтказилиб, иштирокчилар қисқа муҳокама ва маърузачиларга саволлар бериш имкониятига эга бўлган.
Қисқа қилиб айтганда, ушбу ялпи мажлиснинг мақсади қуйидагилар бўлиб,
– озиқ-овқат хавфсизлиги, инсон саломатлиги, атроф-муҳит ва ижтимоий-иқтисодий ривожланишга қарши таҳдидлар, уларнинг сабаблари ва юзага келиши мумкин бўлган оқибатлари, шунингдек, иқлим ўзгариши, ерларнинг деградацияси ва ҳавонинг ифлосланиши билан боғлиқлиги тўғрисида сиёсий хабардорликни ошириш;
– миллий, минтақавий ва глобал миқёсда сиёсат, қоидалар ва ҳаракат режаларини ишлаб чиқиш ҳамда амалга ошириш, шу жумладан, миллий бошқарув салоҳиятини мустаҳкамлаш ва ушбу трансчегаравий муаммони ҳал қилишда минтақавий ҳамкорликни рағбатлантириш мақсадида кўп манфаатдор томонларнинг ҳамкорлик механизмларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш бўйича ҳамкорлик ўрганиш;
– молиявий институтлар, ривожланиш агентликлари ва тегишли ташкилотларни салоҳиятни оширишга, шунингдек, салбий таъсирларнинг олдини олиш ва камайтиришга қаратилган лойиҳа ва дастурларга сармоя киритишни рағбатлантириш учун молиялаштириш.
Тадбирда «Глобал миқёсда қум ва чанг бўрони дастурининг сиёсий мавқейини ошириш учун биргаликда нима қилиш керак?», «Кўплаб қум ва чанг бўрони ҳодисалари чегараларни кесиб ўтганлиги сабабли, глобал ва минтақавий ҳамкорликни камайтириш учун қандай имкониятлар мавжуд?», «Қум бўронлари таъсирини юмшатиш ва камайтириш учун асосий техник ва молиявий эҳтиёжлар қандай?» каби мавзулар муҳокама қилинди.
Вазир Азиз Абдуҳакимов ўз чиқишида Ўзбекистонда содир бўлаётган «Афғон шамоли» ҳақида гапираркан, бу чанг бўронининг инсон соғлигига салбий таъсирлари юқорилигини таъкидлади. Абдуҳакимов шунингдек, Ўзбекистон CRIC-21 саммитида қум ва чанг бўронлари бўйича Самарқанд декларациясини қабул қилишни таклиф қилганини ва бу таклиф мақулланиши тадбирнинг асосий натижаларидан бири бўлишини қайд этди.
Ўзбекистоннинг жанубий вилояти, Афғонистон билан чегарадош – Сурхондарёда содир бўлаётган чанг бўрони – «Афғон шамоли» деб чунки аталади, бу ном унинг келиб чиқиш жойини кўрсатади. Яхшиямки, ушбу чанг бўрони пайтида ҳеч ким жабрланмайди, аммо бу ҳодисанинг ҳаётга, соғликка ва атроф-муҳитга таъсири жуда катта.
Ўзбекистон учун тобора тез-тез ва кучайиб бораётган қум ва чанг бўронлари муаммоси долзарб масаладир. Мамлакат ҳудудининг катта қисми дашт ва чўллардан иборат бўлганлиги сабабли (Қизилқум чўли, Орол денгизининг қуриши натижасида пайдо бўлган Оролқум чўли) Ўзбекистоннинг деярли барча ҳудуди чанг бўронларининг салбий таъсирига учраган. Ер ва яйловларни нобарқарор бошқариш, интенсив қишлоқ хўжалиги, қурилиш ва ўрмонларнинг кесилиши натижасида чўлланиш ва ернинг деградацияси. Ушбу муаммоларни ҳал қилиш учун барча даражадаги комплекс ҳаракатлар амалга оширилиши керак.
Биринчидан, ер билан муносабатларимизни қайта кўриб чиқишимиз керак, саломатликни асраш йўлида ҳаракат қилишимиз зарурлигини ягона эътироф этиш даркор.
Иккинчидан - қум ва чанг бўронларига қарши қатъий чораларни қўллашга сиёсий ирода ва институционал тайёргарлик.
Таъкидлашни истардимки, чўлланишга қарши курашиш, қум ва чанг бўронларининг олдини олиш ҳукуматнинг устувор вазифаларидан биридир. Бу ишни Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев шахсан ўзи назорат қилиб, Вазирлар Маҳкамасига ер деградациясининг нейтраллигига эришиш бўйича самарали сиёсат ва чора-тадбирларни жорий этиш бўйича топшириқ бермоқда.
Учинчидан - илмий ёндашув. Сиёсат илм-фан томонидан маълумотга эга бўлиши керак ва шунинг учун академик аъзоларни, тор мутахассисларни ва экспертларни бирлаштириш самарали ҳаракатларни ишлаб чиқишда муҳим аҳамиятга эга. Шу сабабли биз олимларни Тошкентда янги ташкил этилган Марказий Осиё атроф-муҳит ва иқлим ўзгаришларини ўрганиш университети (Green Университети) негизида бирлаштиришга интиламиз.
Тўртинчи - Минтақавий ҳамкорлик. «Табиат чегара билмайди» деган баёнот Қум ва чанг бўронларининг трансчегаравий характерини тасвирлашдан кўра кўпроқ қўлланилиши мумкин эмас. Афғонистонда деҳқончиликнинг қандай олиб борилаётгани Ўзбекистондаги ҳаво сифатига таъсир қилиши шубҳасиз - бу ҳақиқат.
Шу боис минтақавий ҳамкорликни кенгайтириш, мулоқот, билим ва маълумотлар алмашинувига кўмаклашиш устувор вазифага айланиши керак. Биз ҳамкасбларим – Марказий Осиё мамлакатлари атроф-муҳит вазирлари билан самарали платформа яратдик.
Унда биз шошилинч масалаларни муҳокама қиламиз, WhatsApp’да фикр алмашамиз, бу жуда самарали йўл. Бугун мен ушбу платформани кенгайтиришни ва WhatsApp ёки бошқа Мессенгер платформасида қўшни минтақалардаги сиёсатчиларнинг кенг доирасини бирлаштиришни таклиф қиламан.
Бешинчиси - қулай молиялаштириш ва ресурсларни сафарбар қилиш. Шубҳасиз, молиялаштиришнинг етишмаслиги ёки унга киришнинг чекланганлиги SDS’га қарши курашдаги барча саъй-ҳаракатларга тўсқинлик қилади. Менимча, дунёда пул танқислиги эмас, балки адолатли фикр-хулосаларни ёритишни таъминлашда инновацион механизмлар етишмаяпти. ХМТ ва донор агентликлар билан биргаликда биз SDS’га қарши курашда ёрдам берадиган, балки иқтисодий фойда келтирадиган лойиҳаларни тартибга солишимиз керак.
«Феномен» атамаси кўпинча қум ва чанг бўронларига нисбатан қўлланилади. Феномен бу аслида факт ёки вазиятни тасвирлайди. Мен бугун бунга эътироз билдирмоқчиман. Чунки иқлим ўзгариши контекстида биз қум ва чанг бўронларининг сабаблари ва тушунтиришларини топа оламиз ва бу антропоген фаолият эканлигини яхши биламиз.
Агар сабабни билсак, бунга албатта, ечим топа оламиз. Ва шунинг учун ҳам биз бугун бу ерга ўз фикримизни айтиш, саъй-ҳаракатларимизни бирлаштириш ва аниқ ечимларни топиш учун ҳамкорликни йўлга қўйиш мақсадида йиғилдик. Ўзбекистон ҳукумати қум ва чанг бўронлари бўйича Самарқанд декларациясини қабул қилишни таклиф қилди, мен барча томонларни ушбу Декларацияни қўллаб-қувватлашга чақираман, бу эса Самарқандда бўлиб ўтаётган тарихий CRIC-21нинг асосий натижаларидан бирига айланиши мумкин.
