Анталия: қадимий харобалар, сўнмас олов, Мовий байроқли пляжлар 

Анталия Туркиянинг машҳур сайёҳлик манзилларидан бири бўлибгина қолмай, тарих давомида кўплаб цивилизацияларга мезбонлик қилган. 

Анталия Туркиядаги энг қадимий шаҳарларга эга вилоят ҳисобланади. Тарихда Ликияликлар, Лидияликлар, Памфилияликлар, Пергамлар, Римликлар, Византияликлар, Салжуқийлар ва Усмонийлар ҳукмронлиги остида бўлган.

Анталия тарих ва маданий туризмга қизиқувчилар учун бамисоли “жаннат”дир! Анталиянинг Муратпаша туманида жойлашган Калеичининг ўтмишни бугунги кун билан боғловчи тарихий уйлари нафақат меъморчилиги, балки ўша давр одамларининг турмуш тарзи, хулқ-атвори, урф-одат ва анъаналарини ўзида акс эттиргани билан ҳам катта аҳамиятга эга.

Тошли уйлар эгаларининг молиявий аҳволига қараб фарқ қилса-да, улар жуда кўп умумий хусусиятларга эга. Ҳам кўчада, ҳам ички боққа эга бўлган бу уйларнинг юқори қаватида дафна деразаси бор. Уйларнинг биринчи қаватларида омборхона ва ошхона мавжуд бўлса, юқори қаватлар яшаш жойи сифатида ишлатилган. Калеичининг тор кўчаларидаги кўплаб уйлар асл ҳолига келтирилди. Тарихий туризм маркази бўлган Калеичига яқин Ҳадриан дарвозаси (Üç Kapılar) ва Эски портда тарих нафаси уриб туради. 

Салжуқийлар давридан ҳозирги кунгача сақланиб қолган Йивли Минора дастлаб Византия черкови сифатида қурилган, аммо Алоуддин Қайқубод томонидан масжидга айлантирилган ва Анталиядаги илк исломий бинолардан бири сифатида машҳур бўлган.

Янарташ

Янарташ денгизга яқин жойлашган бўлиб, тошлар орасидан чиқадиган ва ҳеч қачон ўчмайдиган алангалари билан машҳур. Юнон мифологиясига кўра Қадимги Ликия шаҳри Кимерада ер остидан чиқадиган олов муқаддас ҳисобланган. Афсонага кўра, Гомер асарларида пайдо бўлган бу олов - боши ва бўйни шерники, танаси эчки ва думи илон шаклида бўлган Химера деб номланган оловли йиртқич ҳайвоннинг нафас олаётганда оғзидан чиқадиган оловдир. Ўша даврдаги Ликия қироли Беллофонтни йиртқич ҳайвонни енгиш учун юборади ва йигит йиртқич ҳайвонни ўзининг қанотли оти Пегас билан ўлдириб, ернинг етти қават остига кўмиб ташлайди. Химера шу кунгача ер остидан олов чиқаришда давом этмоқда.

Тарихий соат минораси

Анталиянинг рамзи бўлган Тарихий соат минораси қалин бешбурчак қалъа устига қурилган бўлиб, унинг тўрт томонида соат бор. Уни ким ва қачон қургани ҳақида аниқ маълумот бўлмаса-да, Абдулҳамид II нинг ҳокимларга юборган фармонда соат минораси қурилиши бошланиши кераклиги кўрсатилгани учун ўша даврга оид деб тахмин қилинади. Миноранинг баландлиги 14 метр бўлиб, улуғворлиги билан ажралиб туради.

Ая Ёрги черкови

Ая Ёрги Калеичидаги бешта православ юнон черковидан бири бўлиб, тузилиши билан шаҳарнинг яқин тарихига ойдинлик киритади. 1920 йилларда аҳоли алмашинувидан кейин узоқ вақт омбор сифатида фойдаланилган. Черков 1991 йилдан бошлаб икки йиллик реставрация даврини бошдан кечирди ва бўш қолган йиллар давомида хароба ҳолатда эди. Қайта тиклангандан сўнг у Калеичи музейининг кўргазма зали сифатида очилди.

Анталиянинг қадимий шаҳарлари

Эллинистик даврда Пергамон шоҳи ўз аскарларига “Боринглар, менга ер юзидаги энг гўзал жойни топинглар”, деб буйруқ берди. Аскарлар кўрсатган жой ҳозирги Анталия ҳудуди эди. Подшоҳга бу жой шу қадар ёқдики, у порт шаҳрига асос солди. Шу сабабли, у Атталос номи билан аталган ва дастлаб Аталеиа бўлган, XX асрнинг биринчи чорагидан Анталияга айланган.

Олимпос қадимий шаҳар

Худолар шаҳри сифатида ҳам танилган Олимпус шаҳри Кумлужа тумани чегараларида жойлашган. Улкан тоғ деган маънони англатувчи Олймпос номи дунёнинг кўплаб тоғларига берилган. Аниқ асос солинган сана номаълум бўлса-да, тахминан милоддан аввалги 1000 йилга тўғри келади. Унинг номи 167-168 йиллардаги тангаларда ёзилган. Қадимги шаҳардан сақланиб қолган харобалар орасида капитан Эвдомнинг саркофаги ҳам бор.

Сиде қадимий шаҳри

Сиде қадим замонларда Памфилиянинг порт шаҳарларидан бири бўлган ва тарихи милоддан аввалги VIII асрга, яъни Хеттларга бориб тақалади. Шаҳар ликияликлар ва форслар ҳукмронлиги остига ўтгандан кейин эркинлик ва мустақиллик рамзи сифатида номидан тангалар зарб қилган. Ўша пайтда Сиде аҳолиси Аполлон, Афродита, Арес ва Афина каби кўплаб худоларга сиғинган. Тарихий театри, Аполлон ибодатхонаси, ҳаммомлари, агоралари, уйлари, музейлари ва шаҳар дарвозаси билан ҳар йили кўплаб маҳаллий ва хорижий сайёҳлар билан тўлиб тошади. Сиде музейи ҳам мавжуд бўлиб, у ерда Византия, Рим ва Эллинистик даврларга хос меъморий услубни кўриш мумкин.

Патара Ликия цивилизациясининг пойтахти бўлиб, археологик ва тарихий қадриятларидан ташқари, миллионлаб йиллар давомида тухум қўйиш учун Cаретта Cаретта тошбақаларининг қўним топган ноёб пляжлар орасидан жой олган. Дунёдаги биринчи парламент биноси жойлашган Ликия шаҳрининг тарихи милоддан аввалги VIII асрга бориб тақалади. Ўз даврида жуда муҳим бўлган Патара порти вақт ўтиши билан қум тўлиши сабабли аҳамиятини йўқотди.

Ксантос қадимий шаҳридаги илк қазишмалар Чарлз Фелловсга тегишли. Топган муҳим асарларни Патарага келган ҳарбий кемада Лондонга олиб борганлиги сабабли, шаҳарга тегишли кўплаб асарлар бугунги кунда Британия музейида намойиш этилмоқда. Шаҳар 1988 йилдан бери ЮНEСКОнинг Жаҳон маданий мероси ҳимояси остида.

Туркиянинг энг яхши сақланиб қолган қадимий шаҳарларидан бири Термеццос Анталиядан 30 км шимоли-ғарбда жойлашган. Искандар Зулқарнайн қамалига қарши Термесслар томонидан яратилган кучли мудофаа билан ёдда қолган шаҳар Писидия ҳудудидаги Милясда жойлашган. Маълумки, шаҳарга Онадўлининг энг қадимги халқларидан бири Солймлар асос солган.

Милоддан аввалги Х асрда ахейлар томонидан асос солинган Аспендос антик шаҳри Анталиянинг Серик туманидаги Белкис қишлоғида жойлашган. Милоддан аввалги II асрда Роман Зенон томонидан қурилган 12000 кишилик амфитеатр ҳозирги кунгача сақланиб қолган энг қадимги саҳналардан биридир. Анталия пляжлари ҳақида қанча гапирса, шунча оздай туюлади. Мафтункор ва Мовий байроқли пляжларнинг жозибаси инсонни беихтиёр сеҳрлаб қўяди. 

Гавжум ва машур Коняалти, Клеопатра, Лара Карпуз Калдиран, Кемер, Инже қум, Капуташ, Патара, Чирали, Пҳаселис, Кумлужа пляжлари майин ва оппоқ қумлари, саёз денгизи, мовий ва шаффоф суви, қарағай дарахтлари билан ўралган жойлашуви билан ажралиб туради. 2017 йилда Мовий байроқ мукофотига сазовор бўлган Лара Карпуз Калдиран пляжининг қуми ревматик касалликларга яхши таъсир қилади.

Патара ва Чирали пляжларида денгиз тошбақалари уя қурган ва улар соҳилда бўлган вақтларда одамларга пляжга кириш ва чироқларни ёқиш тақиқланади. Инже қум ва Адрасан пляжларининг денгизи саёз бўлиб, болали оилаларга жуда қўл келадиган маскан ҳисобланади.

“Effect.uz”ни “Telegram”да кузатинг

“Effect.uz”ни “Facebook”да кузатинг

“Effect.uz”ни “YouTube”да кузатинг

Effect.uz'ни Инстаграмда кузатинг