So`ngi yangiliklar
“Afsuski, ayrim “Ishonch telefonlari” nomiga tashkil qilingan yoki umuman ishlamaydi” – Akmal Burxonov
“Bosim oʻtkazilayotgani toʻgʻrisidagi xabarlar asossiz” – “Oʻzbektelekom” HUMANS ishi boʻyicha munosabat bildirdi
Oʻzbekistonning veterinariya sohasidagi tajribasi xalqaro miqyosda eʼtirof etildi
Turkiyada “Tungi muzeylar” loyihasi iyun oyida yangi mavsumini boshlaydi
Oʻzbekistonga C gepatitiga qarshi dorining joriy yildagi ilk partiyasi olib kelindi
Qibrayliklar oyoqqa turdi. Sababi nima?
5 ming yillik tarixga ega Birgi qishlogʻi haqida nimalar maʼlum?
Iznik: nasroniylikning tirik muzeyi
5 ming yillik tarixga ega Birgi qishlogʻi haqida nimalar maʼlum?
Turkiyaning Izmir shahridagi tarixiy Birgi qishlogʻi barqaror turizmni targʻib qilish va mahalliy iqtisodiy rivojlanishni qoʻllab-quvvatlashga qaratilgan SENTRUM loyihasi (Barqaror energiyaga asoslangan turizm amaliyotlari markazi) doirasida yashil makonga aylanish uchun bir qator oʻzgarishlarni boshidan kechirmoqda.
Birgi 5000-yildan ortiq tarixga ega boʻlib, Saljuqiy hamda Usmoniylar davridan qolgan klassik uylari bilan BMTning Jahon Turizm Tashkiloti (UNWTO) tomonidan “2022-yilning eng yaxshi turizm qishloqlari” roʻyxatiga kiritilgan. Qishloq Turkiyaning gʻarbiy Egey mintaqasining markazida joylashgan boʻlib, unda 12 asrga oid daraxt soyali tosh koʻchalar va anʼanaviy uylar hamda tarixiy inshootlar mavjud.
SENTRUM loyihasi BMTning Taraqqiyot Dasturi (UNDP), Turkiya Turizm va Madaniyat vazirligi, Turkiya turizmni tanitish va rivojlantirish agentligi (TGA) hamda Enerjisa Enerji bilan hamkorlikda amalga oshirilmoqda. Birgi shahrida mahalliy rivojlanishni ragʻbatlantiruvchi Tadbiq etish markazi barqaror oʻzgartirishga qaratilgan saʼy-harakatlarning markazida turibdi.
Ushbu markaz energiya samaradorligi va madaniy merosni asrashdan tortib, ayollar va yoshlarning imkoniyatlarini kengaytirish hamda iqlim oʻzgarishi boʻyicha xabardorlikni oshirishgacha boʻlgan koʻplab yoʻnalishlarda muvofiqlashtirilgan faoliyat markazi boʻlib xizmat qilmoqda. Markaz ayni vaqtda mintaqadagi barcha yashil makon tashabbuslarini - mahalliy merosga eʼtibor qaratgan holda yanada barqaror, qulay va koʻzga koʻrinadigan boʻlishini taʼminlaydi.
Barqaror turizm modeli toʻrt faslni qamrab oluvchi turizm konsepsiyasini ragʻbatlantirish uchun ishlab chiqilgan
Ushbu model Global Barqaror Turizm Kengashi (GSTC) mezonlariga mos keladi va Birgining ekologik, madaniy hamda ijtimoiy-iqtisodiy barqarorlikni rivojlantiruvchi namunaviy manzilga aylanishini qoʻllab-quvvatlaydi. Mazkur saʼy-harakatlar doirasida mahalliy qadriyatlarni qoʻllab-quvvatlash va saqlab qolish uchun oʻquv dasturlari va seminarlar oʻtkazildi. Jami 1000 nafar ishtirokchi, jumladan, turizm sohasi mutaxassislari, ayollar, yoshlar va bolalar 21 xil oʻquv mashgʻulotlarida qatnashdilar. Bundan tashqari, barqaror turizmni, gender tengligini va xalqaro standartlarga moslashishni targʻib qilish maqsadida mahalliy ishtirokchilar bilan keng qamrovli manfaatdor tomonlar uchrashuvlari oʻtkazildi.
Barqarorlik tarixi: mahalliydan global taʼsirgacha
SENTRUM loyihasi nafaqat barqaror turizmni, balki gender tengligini oʻz ichiga olgan kengroq ijtimoiy oʻzgarishlarni ham ilgari suradi. Loyiha ayollarning qarorlarni qabul qilish va amalga oshirish jarayonlarida faol ishtirokini ragʻbatlantirish orqali inklyuziv rivojlanishga yordam beradi. Shu bilan birga, barqarorlikka yoʻnaltirilgan turizm modeli bilan muvozanatli, yil davomida sayyohlar oqimini taʼminlashga qaratilgan.
Barqaror energiyaga asoslangan turizm amaliyotlari markazi (SENTRUM) – Enerjisa va BMTTD tashabbusi bilan boshlangan loyihadir. Loyihaning birinchi bosqichi 2022-yil noyabr oyida Balikesirning Ayvalik tumanidagi Kuchukkoʻy qishlogʻida yakunlandi. Loyihaning maqsadi barqaror turizm sohasida ijtimoiy, ekologik va iqtisodiy oʻzgarishlarga hissa qoʻshish, qayta tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanish va energiya samaradorligi toʻgʻrisida xabardorlikni oshirish orqali turizm vaiqtisodiy rivojlanishni qoʻllab-quvvatlash, butun Turkiya boʻylab qoʻllanilishi mumkin boʻlgan “Yashil makon modeli” ni yaratish va mintaqada GSTC barqaror manzil mezonlari uchun infratuzilma yaratishdan iborat.
Birga qishlogʻi haqida
Birgi qishlogʻi Izmir viloyatining Oʻdemish tumanidan yetti kilometr uzoqlikda joylashgan. YUNESKOning Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan Efes, shuningdek, mevali sharoblari bilan mashhur Shirinje, Cheshme, Alachati va Seferihisar kabi dam olish maskanlariga yaqinligi tufayli mahalliy va xorijiy sayyohlarni oʻziga jalb qilmoqda. Xushmanzara Birgida miloddan avvalgi 3000-yilga borib taqaladigan uzoq tarixga ega aholi punktlari mavjud. Frigiya, Lidiya va Forslar tomonidan boshqarilgan Birgi, vaqti-vaqti bilan Pergamon qirolligi va Rim hamda Vizantiya imperiyalari qoʻl ostida edi. Qishloq Onadoʻli bekliklari davrida Aydinogʻullari bekligining poytaxti boʻlgan.
1426-yilda Birgi Usmonlilar hukmronligi ostiga oʻtdi va 17 asrgacha maʼmuriy hamda madaniy markaz boʻlib qoldi. 200 dan ortiq roʻyxatga olingan tarixiy inshootlarga ega Birgi ochiq osmon ostidagi muzey sifatida ajralib turadi. Onadoʻli bekligi davrida qurilgan Ulu masjidi (Aydinogʻlu Mehmet Bey masjidi) 18 asr xalq meʼmorchiligining eng ajoyib namunalaridan biridir. Chaqiraga saroyi, Imom Birgivi maqbarasi, Sandikogʻlu saroyi, Dervishogʻa masjidi va Ummu Sulton shohmaqbarasi ham qishloqdagi diqqatga sazovor inshootlardir.
Birgi 1996-yilda “qoʻriqlanadigan hudud” deb eʼlon qilingan va 2012-yilda YUNESKO Jahon merosining taxmiy obyektlari roʻyxatiga kiritilgan. Bundan tashqari, Birgining Turkiyaning Cittaslow (Slow City) tarmogʻiga qoʻshilishi uchun harakatlari davom etmoqda.
